“АХА, эсвэл “Та тавдугаар ангийн хүүхдээс ухаантай юу” гэх зэрэг нэвтрүүлэгт Монгол Улсын олимпийн анхны аварга хэн бэ гэдэг асуулт таарвал хүмүүс нэгэн дуугаар найдвар алддаггүй Найдангийн Түвшинбаяр гэж хариулах байх. Ер нь бол ингэж хариулна гэдэгт огтхон ч эргэлзэхгүй байна. “Олимпийн анхны аварга” гэх энэхүү хүндтэй өргөмжлөл жүдогийн тамирчин Н.Түвшинбаяр аварга дээр голдуу хэрэглэгдэх болсонд түүний буруу огтхон ч байхгүй. Зүгээр л бидний бодлогогүй хөнгөн яриа, дутуу дулимаг мэдээлэлд суурилан мэдэмхийрэх болсон орчин цагийн шинэ “хандлага”-тай холбоотой. Энэ хандлага олон нийтийн дунд хурдтай халдварлан нийгмийн өвчин болтлоо хүндэрсэн гэж зарим хүн дүгнэдэг. Илүү дутуу дүгнэлтээ хойш тавиад олимпийн анхны аварга гэдэг сэдэв рүүгээ эргээд оръё.
МОНГОЛ Улсын үндэсний шигшээ багийн хоёр тамирчин жүдо, бокс гээд оролцсон төрөлдөө аваргалж, алтан медаль хүртэн Бээжингийн тэнгэрт Төрийнхөө дууллыг эгшиглүүлсэн. Монгол хүн хүн төрөлхтний спортын хамгийн том, хамгийн агуу наадамд анх удаа аварга болж, түүхийн шинэ хуудсыг эргүүлсэн. Энэ түүхэн мөч “7-р сарын 1”-ний гэх улс төрийн хар бараан үйл явдлын дараа талцал, тэмцэлдээ идэгдэж, буу шийдэмдээ тулчихаад байсан Монголыг аварч, монголчуудыг дахин нэг зүгт харуулав. Н.Түвшинбаяр хуваарь ёсоор 2008 оны 8-р сарын 14-нд, Э.Бадар-Ууган мөн сарын 24-нд алтан медалиа хүртсэн. Хүмүүс санаж байгаа даа. Тухайн үеийн Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд гэх мэтчилэн хамгийн том дарга нар төв талбайд халамцуухан гарч ирээд “Монгол Монгол” хэмээн орилолдож байв шүү. Дарга нар баярын хундага тулгаж өөрсдөө баярлаад өнгөрөөгүй, зарлиг шийдвэрээ буулгаж Н.Түвшинбаяр, Э.Бадар-Ууган нарт Хөдөлмөрийн баатраас авахуулаад бүх цол, одон, медалийг хүндэтгэлтэйгээр олгосон.
Асуудлын гол нь нэг олимпоос авсан хоёр алтан медалийг нэгдүгээр, хоёрдугаар гэж дэс дараалал тогтоодоггүй ёсон бий. Тэмцээний хуваарь наана, цаана батлагдсан нь тамирчны буруу биш шүү дээ.
Хэрэв Бээжингийн олимпийн боксын тэмцээнүүд жүдогийнхоос наана байгаад, Э.Бадар-Ууган түрүүлж алт авсан байсан ч анхны олимпийн алтан медальтан гэж явцуурч болохгүй. Энэ тогтсон жишиг, логикоор бол Монгол Улсын олимпийн анхны аварга нь Н.Түвшинбаяр ч, Э.Бадар-Ууган ч мөн. Хоёулаа анхдагч. Нэг олимпод аваргалсан учраас хоёулаа “1” гэсэн дугаарыг эзэмшинэ. Үүн дээр мэдэн будлих, маргах ямар ч боломжгүй. Олимпийн бахархал болсон аварга оонын эвэр шиг хоёр аварга хаа ч цугтаа дурдагдах хос тавилантай гэж хэлж болмоор. Ингээд нийтээрээ нэгдсэн ойлголттой болчихвол хойч үед ч хэрэгтэй, түүх үнэнээрээ нандигнан өвлөгдөнө. Хоёр аваргынхаа нэгийг энэ янзаараа орхигдуулаад байх аваас Э.Бадар-Ууганд чимээгүй гадуурхал, ялгаварлал болж харагдахыг үгүйсгэх газаргүй.
Бидний таашаан үздэг “Монгол тулгатны 100 эрхэм” нэвтрүүлгийн хойморт олимпийн анхны аварга Э.Бадар-Ууган нэг л өдөр уригдан оролцоно гэдэгт итгэдэг. Тулаант киноны од, гадаад улсын харьяат Стивен Сигал орж болоод байхад монголчуудын эв нэгдлийн бат гагнаас болсон баатар Э.Бадар-Ууганыг хүндэтгэлтэйгээр урих нь шударга ёсонд ч нийцнэ. Эмч нарын ташаарсан онош, буруу эмчилгээний золиос болсон ч олимпийн анхны аварга маань олимпизмын үйл хэрэгт оролцож, боксын спортынхоо төлөө зүтгэсээр явааг монголчууд эрхбиш мартаагүй байх. Э.Бадар-Ууган аварга Монголын үндэсний олимпийн хорооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга, Монголын боксын холбооны дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульт алба хашдаг.
Одоогийн төрийн тэргүүн спортод хайртай, тамирчдын зовлон жаргалыг дэндүү сайн мэдэх нэгэн билээ. Оны өмнөхөн тохиосон “Монгол бахархлын өдөр”-өөр Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Н.Түвшинбаяр аваргад төрийн тэргүүн зэргийн “Чингис хаан” одонг хүртээснийг монголчууд нийтээрээ уухайлан дэмжиж, талархан хүлээн авсан. Энэхүү төрийн тэргүүн одонг жилд ганцхан хүнд олгодог уламжлалтай. Тийм учраас энэ жил монголчуудын эв нэгдлийг дархалсан, үндэстний үнэлэмжийг дээшлүүлсэн Э.Бадар-Ууган аваргад “Чингис хаан” одонг хүртээхэд болохгүй гэх шалтгаан байхгүй. Хөлсөө дуслуулж амжилтад хүрсэн тамирчид, нийгмийн зүтгэлтнүүд, баялаг бүтээгчдэд энэ шагналыг хүртээх л учиртай.
Б.ТҮВШИНТӨГС